Pestgedrag op het werk

Maar liefst 14,8% van de werknemers in ons land ervaart minstens wekelijks pesterijen op het werk. Dat blijkt uit een onderzoek van IDEWE, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, waarvoor meer dan 17.000 Belgische werknemers bevraagd werden. Mannen (17,7%) worden vaker gepest dan vrouwen (12,9%) en ook jonge werknemers (jonger dan 45) blijken vaker het mikpunt van pesterijen dan 45-plussers, al is het verschil klein: 15,2% versus 14,2%.

Pesten op het werk wordt gedefinieerd als een situatie waarin een werknemer doelwit is van negatief sociaal gedrag. Voorbeelden hiervan zijn lastiggevallen, beledigd of uitgesloten worden, roddels, en informatie achterhouden waardoor je werktaken negatief beïnvloed worden. In het onderzoek van IDEWE werd gevraagd of werknemers dit gedrag de afgelopen zes maanden regelmatig – minstens wekelijks – hebben ervaren.

Lode Godderis, Directeur Kennis, Informatie en Research van IDEWE: “Pesten op het werk is vaak een escalerend proces waarbij het doelwit in een machteloze positie belandt en het gevoel heeft dat hij of zij zich niet kan verdedigen. Dit heeft ernstige gevolgen. Wetenschappelijke studies tonen aan dat slachtoffers van pesten op het werk meer mentale gezondheidsproblemen, zoals post-traumatische stress, depressie en angst, ervaren dan werknemers die niet gepest worden.”

Maar ook de bedrijven zelf ondervinden negatieve effecten van pesten op het werk. Werknemers die gepest worden zijn minder productief, minder betrokken en zullen sneller de organisatie verlaten. Tot slot brengt pesten op het werk kosten mee voor onze maatschappij. Studies tonen aan dat pesten gepaard gaat met ziekteverzuim, wat aanleiding geeft tot grote kosten voor onze ziekteverzekering.

Dubbel zoveel gepeste werknemers bij industrie en overheid dan in onderwijs

Wanneer we kijken naar de verschillen per sector, dan vallen vooral het onderwijs en de gezondheidszorg in positieve zin op. In vergelijking met andere sectoren ervaart een relatief klein aandeel van de bevraagde werknemers binnen deze sectoren minstens één pestgedrag per week (resp. 10,8% en 13,3%). In de industrie sector ervaart maar liefst 1 op 5 werknemers (21,3%) minstens wekelijks pesterijen op het werk. Vergelijkbare cijfers vinden we bij de overheid waar 19,7% van de werknemers meer dan eens per week pesterijen ervaren.

De oorzaken van pesten op het werk situeren zich zowel op het niveau van het werk dat iemand uitvoert als op het niveau van het individu zelf. Werk-gerelateerde aspecten zijn bijvoorbeeld rolconflict (het ervaren van tegenstrijdige verwachtingen) en rolambiguïteit (onduidelijkheid met betrekking tot de jobinhoud), een hoge werkdruk of jobonzekerheid. Ook aspecten binnen het bedrijf zelf, zoals organisatieveranderingen of een competitief klimaat kunnen aanleiding geven tot pestgedrag. Op individueel niveau zijn er persoonlijkheidskenmerken zoals verlegenheid, overgevoeligheid en achterdocht, die werknemers kwetsbaarder maken voor pesten op het werk.

Wat kunnen we er aan doen?

Maak pesten op het werk bespreekbaar in de organisatie en stel een beleid op voor zowel de melding van problemen als de aanpak. Voelt een collega zich gepest, dan blijft hij of zij best niet alleen met het probleem zitten. Het bespreken met de vertrouwenspersoon of preventieadviseur is dan aangewezen. Zij helpen om de gepeste persoon weerbaarder te maken en grenzen aan te geven. Ook coachen ze de collega in het bespreekbaar maken van het probleem bij de leidinggevende. Pesten op het werk is immers vaak een uiting van een onderliggend probleem in de organisatie, zoals bijvoorbeeld te hoge werkdruk. Als leidinggevende is het daarom belangrijk deze onderliggende oorzaken op te sporen en ze vanuit het team aan te pakken.

Methodologie

In 2016 werd een vragenlijst rond psychosociaal welzijn op het werk uitgestuurd naar in totaal 41.110 werknemers, waarvan er 22.150 (54%) de lijst invulden. Hiervan hebben 17.422 respondenten informatie gegeven over de demografische variabelen geslacht, leeftijd en sector. Enkel deze respondenten werden weerhouden voor de analyse. Pesten op het werk werd bevraagd met behulp van een wetenschappelijk meetinstrument (Short Negative Acts Questionnaire). Werknemers dienen aan te geven in welke mate ze de afgelopen zes maanden geconfronteerd werden met een aantal negatieve gedragingen op het werk (bijv. roddelen). De werknemers dienen te kiezen uit de volgende antwoordmogelijkheden: nooit, af en toe, maandelijks, wekelijks, of dagelijks. In deze studie spreekt men van pesten op het werk indien de werknemers de afgelopen zes maanden minstens wekelijk of dagelijks één negatief gedrag ervoeren.