Pesten op het werk blijkt nog steeds een prangend probleem binnen onze Belgische bedrijven en organisaties. Dat blijkt uit een onderzoek van IDEWE, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, waarvoor meer dan 25.000 Belgische werknemers bevraagd werden. Het onderzoek toont aan dat maar liefst 21,4% van de Belgische werknemers maandelijks minstens één vorm van pestgedragingen ervaart. 12,1% van de werknemers ondergaat dit wekelijks, terwijl 3,9% zelfs dagelijks met minstens één vorm van pestgedragingen op het werk wordt geconfronteerd. Pestgedragingen kunnen gaan van het ervaren van roddels tot beledigingen en isolement. Met het oog op het vermijden van pesterijen op de werkvloer, ontwikkelde Groep IDEWE in samenwerking met KULeuven de StressBalancer, een e-learning tool die werknemers leert om werkstressoren op een actieve manier aan te pakken, en hen op die manier weerbaar maakt tegen uitputting en pesterijen op het werk.
Het onderzoek toont aan dat de werkomgeving een belangrijke rol speelt in het ontstaan van pesten op het werk. Werkdruk, het ervaren van tegenstrijdige verwachtingen, onzekerheid over de toekomst van je job en onduidelijkheid over je precieze rol op het werk zijn de belangrijkste oorzaken van pesterijen. Zo toont het onderzoek aan dat 25,5% van de werknemers die dagelijks minstens één vorm van pestgedrag ervaren, niet weten wat hun precieze rol op het werk is. 22,5% geeft aan dat ze op het werk met tegenstrijdige vragen te maken krijgen, terwijl 13,5% zich onzeker voelt over de toekomst van zijn of haar job. 6,6 % geeft aan een (te hoge) werkdruk te ervaren.
Een aangename werkomgeving blijkt werknemers te beschermen tegen pesterijen. Werknemers die zich gesteund voelen door collega’s en leidinggevenden, autonomie en ontplooiingsmogelijkheden ervaren, krijgen minder te maken met pesterijen op de werkvloer. Van de werknemers die aangeven nooit pesterijen te ervaren, weet 42,3% zich regelmatig tot bijna altijd gesteund door collega’s en leidinggevenden, 42,2% ervaart regelmatig tot bijna altijd autonomie en 33,3% heeft het gevoel zich te kunnen ontplooien op het werk.
Werkomgeving als belangrijkste oorzaak van pesten op het werk
Een stresserende werkomgeving maakt werknemers kwetsbaar voor pesterijen op het werk. Enerzijds omdat gestresseerde werknemers een makkelijk doelwit zijn. Door stress raken werknemers uitgeput, waardoor ze zichzelf moeilijker kunnen verdedigen tegen negatief gedrag (bv. roddels en beledigingen). Anderzijds doen gestresseerde werknemers een poging om deze werkstress te reduceren (bv. afleiding zoeken om er minder aan te denken), waardoor ze de normen en waarden op het werk kunnen schenden (bv. in termen van productiviteit). Dit maakt hen een doelwit voor de collega’s die deze schending niet tolereren en willen bestraffen.
StressBalancer: een e-learning tool ter preventie van pesten op het werk
De StressBalancer werd ontwikkeld door IDEWE en KULeuven. Lode Godderis, Directeur Kennis, Informatie en Research van IDEWE: “Zowel vanuit de praktijk als vanuit wetenschappelijk onderzoek ondervonden we de nood aan een instrument ter preventie van pesten op het werk dat focust op de individuele werknemer. De StressBalancer is een e-learning tool die poogt om werknemers meer weerbaar te maken tegen uitputting en pesterijen op het werk. In het algemeen willen we werknemers meegeven dat het op lange termijn beter is om op een actieve manier om te gaan met werkstressoren. Bijvoorbeeld: Wanneer je enorme werkdruk ervaart, probeer prioriteiten te stellen, bespreek de situatie met je leidinggevende.”
Aan de hand van de nieuwe tool kan de werknemer een aantal stressmanagement-technieken aanleren. De StressBalancer bestaat uit 3 stappen: de StressBarometer omvat een korte vragenlijst die peilt naar de werkbeleving van de deelnemers en hun stressmanagement-technieken. Dit is nodig voor de volgende stap: Mijn Stress Profiel. Dit profiel geeft een overzicht van sterktes en zwaktes met betrekking tot stressmanagement. Door middel van groen, oranje en rode kleurenbalken krijgt de deelnemer inzicht in de zaken waar het goed, iets minder goed of niet goed loopt. Training is de laatste stap. Hierin worden een aantal oefeningen en tips voorgesteld. Aan de hand van fimpjes, foto’s en tekstfragmenten worden er tips meegegeven.
Primaire preventie: focus op de werkomgeving en het individu
Naast de werkomgeving zijn er ook persoonlijke factoren die werknemers kwetsbaar maken voor pesten op het werk, zoals overgevoeligheid, weinig zelfvertrouwen en lage sociale vaardigheden. Met oog op het voorkomen van pesten op het werk is het dan ook belangrijk om zowel op de werkomgeving als individuele kwetsbaarheidsfactoren te focussen.
Voor de Vlaamse week tegen pesten ontwikkelde IDEWE campagnemateriaal in het Nederlands, Frans en Engels voor bedrijven (affiches, polsbandjes en filmpje) om een positieve sensibilisering te ondersteunen inzake respectvol gedrag op het werk.
Vijf tips om pesten op het werk tegen te gaan
1. Als je gepest wordt, tracht dat dan niet te vergoelijken of te begrijpen. Hierdoor blijft het enkel aanhouden.
2. Schakel een derde of collega in. Van hem of haar wordt een grens gemakkelijker aanvaard.
3. Als je de andere bewust maakt van ongepast gedrag, verspreidt zulk gedrag zich minder snel.
4. Optreden tegen onrespectvol gedrag zorgt ervoor dat normen of grenzen niet verder vervagen.
5. Als je iemand steunt als collega, word je zelf ook gesteund wanneer je het eens moeilijk hebt.