Sociale media zijn alomtegenwoordig in de samenleving en dringen ook door tot op de schoolbanken. Uit het doctoraatsonderzoek naar de rol van sociale media in het secundair onderwijs dat VUB-wetenschapster Jaël Muls voerde onder begeleiding van Prof. dr. Koen Lombaerts en Prof. dr. Chang Zhu blijkt nu dat zowel tieners als leerkrachten Facebook verrassend genoeg ook gebruiken om van elkaar te leren. De onderzoekster raadt scholen aan om samen met leerkrachten en jongeren na te denken over de plaats van sociale media in het onderwijs.
Muls analyseerde de schoolreglementen van 47 middelbare scholen rond sociale media en nam een reeks interviews af met de directie en leerkrachten rond hun sociale mediabeleid. Verder werd een Facebookgroep voor leerkrachten alsook veertien Facebookklasgroepen waarin leerlingen actief zijn geobserveerd. Wat blijkt? Scholen vinden het nog steeds moeilijk om sociale media een goede plaats te geven. Nochtans wijst dit onderzoek uit dat Facebook net de communicatie, interactie, verbondenheid en sociale cohesie tussen leerlingen en leerkrachten onderling kan bevorderen.
Die interactie leidt op haar beurt dan weer tot leerprocessen bij zowel leerlingen als leerkrachten. Zo helpen leerlingen elkaar via Facebook met huiswerk of taken. Bovendien werkt Facebook drempelverlagend en nemen leerlingen via sociale media ook vlot contact op met klasgenoten die sterk zijn in een bepaald vak. Leerkrachten wisselen in aparte Facebookgroepen dan weer geregeld lesmateriaal uit of delen hun ervaring of visie op mogelijke problemen in de klas. Die kennisoverdracht leidt ook tot meer zelfreflectie bij beide groepen over hun eigen aanpak of methode.
“Sociale media doorbreken klassieke grenzen: ze brengen schooltijd naar de vrije tijd van leerlingen en omgekeerd. Dat zet scholen voor een dilemma. Moeten ze sociale media verbieden of toelaten en zelfs integreren? Dit onderzoek toont dat Facebook een soort informele leerplek is die de brug slaat met het klassieke klaslokaal, waar ook de klassieke rolverdeling verdwijnt: leerlingen worden ‘leerkracht’ en leerkracht wordt soms eventjes terug ‘leerling’. Toepassingen zoals Facebook bieden dus wel onverwachts interessante mogelijkheden voor onderwijs, maar het blijft toch onbekend en onbemind terrein.” aldus Muls.
Verbieden of integreren?
Om de educatieve en sociale functie van Facebook en andere sociale mediakanalen beter te benutten, pleit Muls er tot slot voor dat schooldirecties, leerkrachten, leerlingen en andere experts samen nadenken over de plaats van sociale media in het onderwijs. Daarnaast is ze ook voorstander van meer aandacht voor de rol van sociale media in de lerarenopleiding.
“Sociale media zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Ze op school verbieden is niet altijd een oplossing. Het lijkt me ook de taak van het onderwijs om kinderen en tieners te informeren over sociale media, hen leren er mee om te gaan en de mogelijke gevaren te signaleren” besluit Muls nog.