Verscholen in het prachtige berglandschap van Trentino liggen vele oude dorpjes met schattige straatjes, unieke verhalen en een onschatbare erfenis aan tradities. Maar liefst zes van deze dorpen in Trentino staan op de lijst van de Borghi più belli d’Italia, een vereniging van kleine Italiaanse steden en dorpen van historisch belang. Bezoek ze allemaal en ontdek de lokale tradities, overblijfselen van oude religies, wandel door smalle kasseien steegjes en bewonder de landelijke architectuur. Sommige van deze dorpjes zijn ook met een e-bike op 1 dag te bezoeken. En natuurlijk mag het proeven van de lokale specialiteiten ook niet ontbreken op zo’n dag!

De Borghi più belli in de Dolomieten: van Mezzano naar Vigo di Fassa.

Mezzano

Aan de voet van de Pale di San Martino ligt Mezzano, een typisch dorpje in de Primierovallei met prachtige artistieke houten architectuur en uitzicht op de Dolomieten. Vandaag de dag is het dorp een soort levendig openluchtmuseum waar bezoekers op elke hoek, in ieder steegje, op de pleintjes en zelfs in de schaduw van de prachtige balkons meer leren over het leven in de Alpen. Bezoekers kunnen verschillende themaroutes wandelen waarbij het plattelandsleven goed zichtbaar is. Ook de typische fonteinen uit het dorp: lisiera’s (een woord uit Trentino voor washuis), enkele van de 250 moestuinen, landelijke architectuur en verschillende hooizolders (tabià) kunnen worden bekeken. Voor de nieuwsgierige bezoeker is er Cataste & Canzei; een beroemd pad met een permanente tentoonstelling van artistiek gestapelde houtpalen die alle interessante plekken van het dorp aandoet. Met een verrassing op iedere hoek is dit dorp zeker een bezoekje waard.

Bij Caseificio di Primiero kun je de beroemde tosèla kopen, een verse kaas die typisch is voor dit gebied en in de zomer ook de boter Botìro di malga en na een rondleiding door het dorp kun je stoppen bij Restaurant La Lontra.

Vigo di Fassa

Het bergdorpje Vigo di Fassa (in Val di Fassa) ligt midden in de Dolomieten en heeft dankzij zijn hoge en zonnige positie een prachtig uitzicht over de hele vallei. Tijdens het bewind van de Longobarden (een Germaans volk) was dit dorpje het administratieve en religieuze hoofdkwartier van de Val di Fassa. Een hotspot voor bezoekers is het Ladin Museum; het museum en het Ladin Cultural Istitution hebben een fundamentele rol in het behoud van de unieke Ladinische traditie en de verspreiding ervan. Ondanks dat het dorp in 1921 bijna is verwoest door een brand, heeft het zijn typische landelijke aspect behouden, dat met name in het nabijgelegen Tamion te zien is. In dit dorpje, tussen de huizen met de oude schuren, staat een kleine kerk die is gewijd aan de Heilige Drie-eenheid. Het gotische heiligdom van Santa Giuliana is juist een van de oudste in de vallei.

Dankzij een moderne kabelbaan is het mogelijk om direct vanuit de stad de Ciampedie vallei (2.000 m) te bereiken, waar je aankomt op een spectaculair natuurlijk terras van waaruit de Dolomieten te bewonderen zijn.

We zijn op de Kaasroute van de Dolomieten die in Val di Fassa wordt vertegenwoordigd door de Cher de Fascia en Puzzone di Moena. Ze ontbreken nooit in de menu’s van het typische restaurant El Tobià in Vigo en het met een ster bekroonde L’Chimpl in het dorpje Tamiòn.

E-bike route

De dorpjes Mezzano en Vigo di Fassa zijn op 1 dag te bezoeken met een e-bike. Het fietspad in Valle di Primiero begint bij Masi di Imer: het is vlak en verbindt alle plaatsen met inbegrip van Mezzano, dat slechts 1,5 km van Imer en 3 km van Fiera di Primiero ligt. Vanuit Mezzano vervolg je de weg naar het bergdorpje Vigo di Fassa. Een fietspad van 45 km verbindt de valleien Fiemme en Fassa. Een fietstocht door deze vallei is makkelijk en zeer aangenaam voor de ogen. Als je het fietspad verlaat begin je met klimmen om de stad Vigo di Fassa te bereiken. Omdat het geen circulaire route is, kun je overnachten in Vigo di Fassa om de volgende dag weer terug te keren naar het beginpunt van de route.

Vertrek: Mezzano – 640 m
Aankomst: Vigo di Fassa – 1382 m
Hoogste punt: Passo Rolle 1989 m
Route: Mezzano – Siror – San Martino di Castrozza (fietspad) – Passo Rolle – Paneveggio Natural Park – Predazzo – volg vanaf Predazzo het fietspad naar Vigo di Fassa
Totale lengte: 53 km
Hoogteverschil: + 1349 m

De Borghi più belli van de Giudicarie Vallei: van San Lorenzo via Rango en Canale di Tenno naar Bondone

San Lorenzo

Aan de voet van de Brenta Dolomieten en vlakbij het Molvenomeer ligt San Lorenzo. Dit plattelandsdorp is ontstaan uit de fusie van zeven kleinere dorpjes. Hier is nog steeds de zeldzame landelijke architectuur te zien, met unieke architectonische elementen zoals de “pont”, een helling die toegang geeft tot de hooischuren in het bovenste gedeelte van de huizen. In San Lorenzo zijn veel yogi-meesters en andere wellnessexperts actief. Net buiten het dorp leiden verschillende routes naar het natuurpark Parco naturale Adamello-Brenta.

Het is ook de thuisbasis van de Ciuiga, gezouten vlees dat wordt gemaakt door het mengen van varkensvlees met gekookte rapen. Het kan worden geproefd bij de Ristoro Dolomiti di Brenta, bij de ingang van de Val d’Ambièz.

Rango

Via een klim naar het Bleggio-plateau bereik je Rango. In het hart van het dorp zijn bogen, kelders, entreehallen, fonteinen en stenen muren, geplaveide straten en oude woningen te bewonderen die het plattelandsleven in Trentino in het verleden een gezicht geven. Een korte wandeling brengt je naar het nabijgelegen dorpje Balbido, één van de “geschilderde dorpen” van Trentino. De gevels van verschillende huizen zijn voorzien van fresco’s met grote muurschilderingen, geschilderd door Italiaanse en internationale kunstenaars, die het boerenleven uitbeelden.

De typische lokale producten van het gebied zijn de Noci del Bleggio (walnoten). Deze worden in de tweede helft van september met de hand geplukt, en daarna op natuurlijke wijze gewassen en gedroogd op rekken in de zolders van de dorpshuizen. Voor een heerlijk plakje walnotencake uit een houtoven kun je terecht bij bakkerij Riccadonna. De dorpen San Lorenzo en Rango zijn onderdeel van de “KilometroZero Unesco-bike tour”, een fietservaring gecombineerd met de ontdekking van lokale smaken dankzij een proefvoucher die te koop is (€ 19,00) bij de kantoren van het toerismebureau.

De fietstocht gaat nu verder richting Lomaso, eerst in de richting van Fiavè met de paalwoning die Unesco-Werelderfgoed is, en van daaruit richting de Ballinopas, de poort naar Garda Trentino. En bergafwaarts richting het Tennomeer met zijn turquoise wateren en vervolgens Ville del Monte, terwijl de Ora del Garda wind die oprijst uit het Riva-bekken al de geuren van de mediterrane omgeving laat ruiken.

Canale di Tenno

Na een laatste klim staan daar de eerste stenen huizen van het middeleeuwse dorp Canale di Tenno. Dit dorpje op slechts enkele kilometers van het Gardameer, is doordrenkt van geschiedenis. Een doolhof van huizen die met elkaar verbonden zijn door portieken met karakteristieke stenen bogen en smalle met oude keien geplaveide steegjes laat ons zien hoe boeren hier eeuwenlang leefden. Op veel van deze plekken zijn nu ambachtelijke werkplaatsen en typische buurtwinkels te vinden. Eén van de meest interessante plekken om te bezoeken is het kunstenaarshuis “Giacomo Vittone”, waar van maart tot december tentoonstellingen en artistieke evenementen plaatsvinden.

In augustus komt het dorp tot leven dankzij het evenement “Rustico Medioevo” (Rustieke Middeleeuwen), dat sinds 1986 kunst, straatvoorstellingen, concerten en oude dans combineert met de culinaire traditie van het gebied.

Locanda del Borgo op het centrale plein is het de juiste plek voor een hapje en om de echte specialiteit van dit gebied, de carne salada (dunne plakjes rundvlees van hoge kwaliteit, rauw of licht gegrild geserveerd), te proeven. Een alternatief is het restaurant Antica Croce, in Tenno.

Een waar juweel van het district Tenno, vlakbij het dorp Canale, is Lake Tenno. Dit meer staat bekend om de kleur van het water, dat – afhankelijk van het seizoen, het waterpeil en weersomstandigheden – varieert van turkooisblauw tot smaragdgroen.

Bondone

De laatste stop op deze route is het dorpje Bondone, in de meest zuidelijke gemeente van de afgelegen Valle del Chiese, op de grens met Lombardije. Het dorp, dat vlakbij het Idromeer ligt, was oorspronkelijk een dorp van houtskoolmakers. De smalle middeleeuwse geplaveide straatjes met steile trappen, die zich tussen de huizen door slingeren, en de met mos bedekte droge muren brengen ons terug naar de tijd dat de houtskoolbranders en hun gezinnen hier slechts vier maanden per jaar woonden. Want aan het begin van de lente verhuisden ze naar de nabijgelegen valleien om houtskool uit hout te produceren. Tot de late herfst was het dorp dus leeg, ondergedompeld in stilte.

Het is aangenaam fietsen over het fietspad dat van Lardaro door de Valle del Chiese naar het Idromeer met zijn uitgestrekte biotoop loopt. Om Bondone te bereiken ga je juist 4 km omhoog en zijn de hellingen niet bepaald licht, maar met een e-bike kun je genieten van het panoramische uitzicht op het meer. En je kunt de beklimming onderbreken door te stoppen bij Castel San Giovanni, een oude burcht van de graven Lodron uit de twaalfde eeuw, gelegen op een rotsachtige uitloper met uitzicht op het Idro-meer. Voor een andere stop met uitzicht op het Idromeer is er het Restaurant Miralago Pizzeria in het dorpje Baitoni. Naast visgerechten kun je de polenta proeven, die is gemaakt met het beroemde gele meel van Storo, een product dat symbool is van de Valle del Chiese.

Vertrek: San Lorenzo Dorsino 758 m
Aankomst: Canale di Tenno 428 m
Hoogste punt op de route: Rango 800 m
Route: San Lorenzo – Premione – Villa Banale – Comano Terme – Santa Croce – Rango – Fiavè – Passo del Ballino – Tennomeer – Canale di Tenno
Lengte: 34 km
Hoogteverschil: 400 m

Variatie: Van Rango naar Bondone “i Borghi più belli d’Italia” in het zuiden van Trentino

Vertrek: Rango 800 m
Aankomst: Bondone 720 m
Hoogste punt op de route: Passo Duron 1000 m
Route: Rango – Passo Duron – Borgo Lares – Bondo – Agrone – Cà Rossa – Baitoni – Bondone
Lengte: 47,8 km
Hoogteverschil: + 200 m